Atık Yönetimi

ATIK YÖNETİMİ

Atık: Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir.

Atık Yönetimi: Atığın kaynağında azaltılması, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, ara depolanması, geri kazanılması, taşınması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü ve benzeri işlemleri içeren bir yönetim biçimidir.

Entegre Atık Yönetimi: Atık Yönetiminin entegre olarak tüm atıklara beraber uygulanmasıdır.

Atık Yönetim Piramidi: Atık Yönetim Piramidi üst basamaktan alt basamaklara doğru değerlendirilir. Yani ilk aşama atığın oluşmasının önlenmesi, eğer bu sağlanamıyorsa atığın minimiz asyönü, diğer bir deyişle atığın en aza indirilmesi amaçlanır. Daha sonra atığın yseniden kullanımı eğer bu da mümkün olmuyorsa önce geri dönüşüm ve sonra enerji geri kazanımı amaçlanır. Bu uygulanan yöntemlerden sonra elimizde kalan atığa yada bu yöntemleri uygulayamadığımız atığa yapılacak en son işlem bertaraftır (düzenli depolama, yakma gibi).

SİLİS DUMANI

Silis dumanı, silisyum metalinin veya ferro-silisyum alaşımlarının üretiminde bir yan ürün olarak elde edilen endüstriyel bir atıktır. Süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkılardaki gelişmelerle yüksek dayanımlı ve yüksek performanslı betonların vazgeçilmez bir bileşeni haline gelmiştir. Silisyum metali veya ferrosilisyum (FESİ) alaşımlarının üretimi sırasında kullanılan elektrik ark fırınlarında yüksek saflıktaki kuvarsitin kömür ve odun parçacıklarıyla ile indirgenmesi sonucu elde edilen çok ince taneli tozdur. Alaşımdaki silisyum miktarı içeriğine bağlı olarak silis dumanındaki SİO2 miktarı da artar. Silis dumanının birim ağırlığı 130-430 kg/m3 arasında değişmekte, özgül ağırlığı ortalama 2.20 civarında olup rengi değişik tonlarda gridir.

Çok ince taneli olduklarından iri çimento tanelerinin arasına girerek burada sıkışan suyu dışarı iterler ve taze hamurun kıvamı üzerinde etkili hale getirirler. Yüksek amorf silis içeriği vardır. Çimento hamurundaki CH ile reaksiyona girerek puzolanik C-S-H jeli oluşturur. Bu olumlu etkiye karşı silis dumanı tanelerinin oluşturduğu büyük yüzey alanı su ihtiyacını arttırmakta ve bu da kıvamı olumsuz etkilemektedir. Araştırmalara göre çimentonun %5'i kadar katılan silis dumanı su ihtiyacını fazla değiştirmemektedir; ancak yüksek dayanımlı veya performanslı betonlarda silis dumanı miktarı genellikle çimentonun %15'i kadar olmaktadır.

Bağlayıcı malzeme taneleri arasında temasın artması ve iç terlemenin azalması sebebiyle yüksek dozajlı veya düşük s/ç orantılı hamurlara katılan silis dumanı yapışkanlığı arttırmaktadır. Silis dumanı katkısının beton dayanımı üzerinde olumlu etkileri bulunmaktadır; ancak bu agrega-hamur ara yüzeyini kuvvetlendirmesine bağlanmaktadır.

Silis dumanı hidratasyon ısısı üzerindeki etkisi çimentonun ne kadarı yerine katıldığına, akışkanlaştırıcı kullanma durumların bağlı olarak değişebilmektedir. Silis dumanı katkılı çimento hamurları geç priz alırlar. Silis dumanı katkılı betonlarda terleme katkı miktarı ile orantılı olarak önemli miktarda azalır. Silis dumanı katılmış betonlarda terlemenin çok azalması veya hiç meydana gelmemesi özellikle beton yüzeyinden buharlaşmanın fazla olduğu ortamlarda plastik büzülmeden dolayı çatlama riskini arttır. Silis dumanı katkılı betonlarda çekme ve eğilme dayanımlarının basınç dayanımına oranı katkısız betonlarınkine benzer. Basınç dayanımı arttıkça çekme ve eğilme dayanımları da artar.

Ancak artış hızı giderek yavaşlar. Silis dumanı miktarının artması veya süper akışkanlaştırıcı kullanılmaması eğilme-basınç dayanımları orantısının katkısız betonlardakinden daha küçük olmasına yol açmaktadır. Silis dumanı bazı ülkelerde katkılı çimento üretiminde kullanılmakta olup portland silis dumanlı çimento türü Avrupa ve Türkiye standartlarında yer almaktadır. Bu standartların çoğunluğu bu katkının daha çok harç ve beton üretimi sırasında kullanılacağı varsayımı ile hazırlanmıştır.

Kimyasal katkı ve silis dumanı ile başka maddeleri içeren yüksek dayanımlı ve performanslı çimentolar elde edilebilmektedir.